Veelgestelde vragen over binnen stoken

Heb je nog meer vragen over geur- en rookhinder door huishoudelijke verbranding van vaste brandstoffen? Neem dan contact met ons op.

• Aan welke uitstootnormen moeten kachels en -ketels op vaste brandstof voldoen?
• Welk type kachel vervuilt het minste?
• Waar kan ik een kachel kopen die me garandeert dat de fijn stof uitstoot en hinder naar de omgeving zo beperkt mogelijk blijven?
• Wat is een allesbrander?
• Zijn er normen of wetgeving voor de schouwmond van een kachel of ketel op vaste brandstof die bepalen hoe hoog en op welke afstand van andere huizen deze geplaatst moet worden?
• Wat mag ik wel en wat mag niet ik verbranden in mijn kachel?
• Kan ik een filter laten installeren die de rookgassen van mijn kachel proper maakt, waardoor geen fijn stof meer uitgestoten wordt?
• Hoe vaak moet ik mijn kachel of ketel op vaste brandstof en de schouw laten onderhouden?
• Bestaat er een stookverbod voor kachels op vaste brandstof tijdens meteorologisch ongunstige omstandigheden of bij slechte luchtkwaliteit?
• Ik heb erg veel last van de rook en de geur die uit de schouw van (een van) mijn buren komt. Welke stappen kan ik ondernemen om dit probleem aan te pakken?

Aan welke uitstootnormen moeten kachels en -ketels op vaste brandstof voldoen?

De eisen voor huishoudelijke verwarmingsapparaten op vaste brandstof (dus zowel stukhout, houtpellets als steenkool) die in België nieuw op de markt gebracht worden, zijn opgenomen in een Koninklijk Besluit. Kachels en ketels die niet voldoen aan de voorwaarden uit dit Koninklijk Besluit mogen in België niet verkocht worden.

pdf bestandKoninklijk besluit verwarmingsapparaten met 2 bijlages (130 kB)

Bijlage I en Bijlage II uit het Koninklijk Besluit geven de minimale rendementseisen en maximale emissieniveaus weer. Deze worden geleidelijk aan verstrengd: fase I is ingegaan einde 2011, fase II geldt sinds einde 2013 en fase III zal ingaan einde 2016. De eisen zijn afhankelijk van het type toestel. Er wordt dus een onderscheid gemaakt tussen voorzetkachels, inzetkachels, accumulerende toestellen, pellettoestellen, open haarden, ketels en ketel-kachel combinaties. In praktijk wordt bij deze nieuwe kachels en ketels de uitstoot beperkt door o.m. optimale en getrapte zuurstofvervoer, naverbranding van de rookgassen en een betere isolatie van de verbrandingskamer.

Nieuwe kachels en ketels op vaste brandstof moeten, vóór ze op de markt gebracht worden, gestandaardiseerde labotests ondergaan die aangeven of het toestel voldoet aan de wettelijke emissie- en rendementseisen uit het Koninklijk Besluit. Bij elk toestel dat op de markt gebracht wordt, moet bij de technische handleiding een verklaring van overeenstemming toegevoegd worden die de resultaten van de labo-tests bevat. Bij aankoop van een kachel beschik je dus meteen over de resultaten van de labo-testen. Je laat je hierbij best bijstaan door een professionele verkoper of verdeler van kachels.

In het kader van de Europese Ecodesign-richtlijn zijn in 2015 op Europees niveau energie-efficiëntie-eisen en emissiegrenswaarden voor stikstofoxiden, stof, koolstofmonoxide en vluchtige organische stoffen goedgekeurd voor ketels en kachels op vaste brandstof die binnen de EU op de markt gebracht worden. Voor ketels op vaste brandstof gaan de eisen in vanaf 1 januari 2020. Voor kachels op vaste brandstof gaan de eisen in op 1 januari 2022. Tot die datum gelden de eisen en bepalingen uit het Belgische Koninklijk Besluit.

Welk soort kachel vervuilt het minste?

Als je een nieuwe kachel koopt, moet die voldoen aan de productnormering die eisen oplegt voor uitstoot en verbrandingsefficiëntie.  De kachelmodellen die je kan kopen, verschillen op het vlak van fijn stof uitstoot. In de  tabel kan je per model de gemiddelde fijn stof uitstoot terugvinden, Ter vergelijking kan je ook de uitstoot van verwarming op stookolie en gas terugvinden.

Opmerkingen

• Zelfs bij efficiënte kachelmodellen heeft de kwaliteit van de gebruikte brandstof en de manier waarop de kachel gebruikt wordt, grote invloed op de uitstoot van de kachel. Dus zelfs bij de beste toestellen, is het nodig om de kachel op een goede manier te gebruiken. Als je de kachel verkeerd gebruikt of verkeerd stookt, dan is de uitstoot veel hoger dan de waarden in de tabel.
• Bij pelletkachels wordt de brandstoftoevoer en luchtregeling automatisch gestuurd in functie van de gevraagde temperatuur. De pellets hebben ook een constantere samenstelling en kwaliteit dan bv. Stukhout. Voor pelletkachels kan je dan ook een min of meer constante uitstoot verwachten, je kan het toestel niet gemakkelijk verkeerd gebruiken.
• De waarden in deze tabel zijn afkomstig uit het ‘EMEP / EEA emission inventory guidebook 2013’. Voor het bepalen van de gemiddelde waarden is rekening gehouden met wetenschappelijke studies en meetprojecten. Tussen de toestellen onderling kunnen dus nog verschillen optreden.
• Het gaat dus ook om uitstootwaarden uit de praktijk en niet uit labotesten. 
• De gemiddelde uitstoot van kachels die verkocht worden na 1 januari 2017, is een omgerekende waarde om de uitstoot in de praktijk te kunnen vergelijken met de andere kachelmodellen.
• Ter vergelijking geven we ook de fijn stof uitstoot weer voor een verwarmingsinstallatie op stookolie en voor een verwarmingsinstallatie aardgas.
• De uitstoot wordt uitgedrukt in gram fijn stof uitstoot per gigajoule energie-inhoud van de verbruikte brandstof. Dat is nodig om verschillende verwarmingswijzen te kunnen vergelijken.

Waar kan ik een kachel kopen waarbij de fijnstofuitstoot en hinder naar de omgeving zo beperkt mogelijk blijven?

Sinds 2012 mogen enkel nog installaties verkocht worden die voldoen aan de Belgische productnormering: pdf bestandKoninklijk besluit verwarmingsapparaten met 2 bijlages (130 kB) Bij aankoop van een kachel vraag je best advies aan een professionele verkoper of verdeler van kachels over het type en vermogen van de houtkachel, het gebruik en onderhoud ervan en de plaatsing van de schouwmond. Bij iedere kachel die verkocht wordt, moet een verklaring van overeenstemming aanwezig zijn. Deze garandeert enerzijds dat de kachel voldoet aan de wettelijke minimale emissie- en rendementseisen. Anderzijds geeft het document ook aan welk rendementsniveau en uitstootniveau van stof en koolstofmonoxide de kachel onder testomstandigheden behaalt. Op deze webpagina van de federale overheidsdienst volksgezondheid kunt u een databank raadplegen met daarin de houtverbrandingstoestellen die voldoen aan de emissienormen en rendementseisen van Fase III van het Koninklijk Besluit.

De uitstoot van een kachel op hout of vaste fossiele brandstof wordt echter niet alleen bepaald door de kwaliteit van het toestel, maar ook door de kwaliteit van de brandstof en de manier van stoken. Als gebruiker heb je dus nog altijd de eindverantwoordelijkheid om de uitstoot en hinder tot het minimum te beperken. Hier vind je de belangrijkste stooktips .

Hout- en steenkoolkachels die geproduceerd en verkocht werden vóór 2012, moeten niet voldoen aan de Belgische productnormering. Als je een tweedehandstoestel koopt dat geproduceerd is vóór 2012 heb je dus geen garanties over de kwaliteit en uitstoot ervan. We raden daarom sterk af om een tweedehandstoestel te kopen. Je investeert beter meteen in een nieuwe installatie, waarmee je bij problemen ook opnieuw terecht kunt bij de verkoper.

Wat is een allesbrander?

Allesbrander" is eigenlijk een slecht woord: in een allesbrander mag je niet alles verbranden. Maar terwijl een gewone houtkachel uitsluitend geschikt is om hout te verbranden, werkt een allesbrander ook met steenkool. Ben je niet van plan om steenkool te gebruiken, haal dan best geen allesbrander in huis. Een vergelijkbare houtkachel is niet alleen goedkoper, maar werkt ook beter.

Zijn er normen of wetgeving voor de schouwmond van een kachel of ketel op vaste brandstof die bepalen hoe hoog en op welke afstand van andere huizen deze geplaatst moet worden?

Er is geen algemeen geldende wetgeving in Vlaanderen (tenzij voor hinderlijke inrichtingen, presentatie hieronder, dia 11). Er zijn wel NBN normen – technische specificaties die door het Bureau voor Normalisatie zijn uitgevaardigd – die voorschriften bevatten voor de afvoer van rookgassen (presentatie hieronder, dia 15). NBN normen hebben op zich geen wettelijke status. Wel kunnen ze zo geïnterpreteerd worden door de vrederechter. Door ze op te nemen of ernaar te verwijzen in een stedenbouwreglement, politiereglement of in een contract, óf door bij de toekenning van een stedenbouwkundige vergunning voorschriften die geïnspireerd zijn op de NBN-normen op te nemen, krijgen de normen wel een wettelijke status (presentatie hieronder, dia 12, 13, 16).

pdf bestandPresentatie rookgasafvoerkanalen - goede praktijk (1.62 MB)

De norm NBN 61-002, hoewel van toepassing op centrale verwarmingsketels, wordt bij het ontbreken van een specifieke normering voor kachels en haarden doorgaans als maatstaf gehanteerd (presentatie dia 17-20). Richtlijnen van de fabrikanten zijn ook meestal op die norm gebaseerd.

Code van goede praktijk ‘Voorkomen en beheersen van milieuhinder van lucht- en dampafvoersystemen van commerciële keukens’.

Deze code richt zich in eerste instantie op de luchtafvoersystemen van commerciële keukens. Heel wat elementen zijn echter ook bruikbaar voor en van toepassing op schouwen en luchtafvoeren van particulieren. Deze code van goede praktijk bevat ook praktische vuistregels om de hinder voor omwonenden minimaal te houden (presentatie dia 4):

• De lucht wordt bij voorkeur ongehinderd verticaal afgevoerd. Daarom wordt de plaatsing van regenkapjes sterk afgeraden
• De schouwmond komt bij een zadeldak bij voorkeur minimaal één meter boven de nok van het dak uit, bij een plat dat is dat bij voorkeur minimaal 2 meter. Als dat niet zo is, is een valwindafleider of trekverbeteraar aangewezen (presentatie dia 18)
• De schouwmond komt bij voorkeur ook minimaal een meter boven de nok van de (aangrenzende) omliggende gebouwen uit
• De schouwmond bevindt zich zo ver mogelijk van de omliggende woonverblijven
• De schouwmond is hoger gelegen dan omliggende ‘aanvoerpunten’ zoals vensters, deuren, terrassen, aanzuigpunten van ventilatiesystemen,…
• De positie van de schouwmond wordt liefst zo gekozen dat de hinder bij de overheersende windrichting (Z-ZW) minimaal is

Om te weten of in jouw gemeente specifieke bepalingen over de plaatsing van schouwmonden gelden, contacteer je best de dienst stedenbouw of de milieudienst van je gemeente.

Wat mag ik wel en wat mag niet ik verbranden in mijn kachel?

De Vlaamse milieuwetgeving (VLAREM) omschrijft wat je mag verbranden in toestellen voor de verwarming van woonverblijven en werkplaatsen, met een maximaal thermisch vermogen van 300 kWth. Concreet is verbranding van volgende stoffen toegelaten:

• stukhout en onbehandeld houtafval met een watergehalte van maximaal 20 %
• gecertificeerde houtpellets
• fossiele vaste brandstoffen (steenkool)

Zaagsel, krullen, schaafsel, stof en spanen mogen NIET verbrand worden. Uiteraard is ook de verbranding van allerlei andere stoffen zoals chemisch behandeld en verduurzaamd hout, verlijmde houtsoorten (zoals MDF, OSB, multiplex, …) huishoudelijk afval, snoei- en/of groenafval niet toegelaten.

Brandhout koop je best aan bij een erkende houthandelaar, die je garanties kan geven over de kwaliteit en het vochtgehalte van het brandhout.

Stukhout moet gemiddeld genomen twee jaar luchtdroog gedroogd worden om tot een vochtgehalte van 20 % te komen.

Houtpellets moeten voldoen aan de wettelijke eisen om gebruikt te kunnen worden als brandstof voor niet-industriële verwarmingstoestellen (kachels en ketels) met een vermogen van ≤ 300 kWth. Deze wettelijke eisen zijn vastgelegd in een Koninklijk Besluit uit 2011. Zo moet op de zakken waarin de houtpellets verkocht worden een etiket aangebracht zijn met alle technische informatie over de kwaliteit van de pellets. Daarnaast zijn er ook heel wat technische eisen die moeten garanderen dat de verbranding van de pellets zo weinig mogelijk luchtverontreiniging veroorzaakt:

• de pellets moeten chemisch onbehandeld zijn
• ze moeten een vochtgehalte van minder dan 10 percent hebben en een asgehalte van minder dan 1.5 percent
• de verbrandingswaarde moet minimaal 16.3 MJ/kg en de dichtheid minimaal 600 kg/m³ bedragen

Tot slot worden diverse samenstellingsvoorwaarden opgelegd, zoals de gehaltes aan zwavel, stikstof, chloor, arseen, cadmium, lood, enz.

Kan ik een filter laten installeren die de rookgassen van mijn kachel proper maakt, waardoor geen fijn stof meer uitgestoten wordt?

Bepaalde fabrikanten verkopen elektrostatische deeltjesvangers. Deze worden op de schouwmond geplaatst en verwijderen de stofdeeltjes uit de rookgassen. De toepassing ligt spijtig genoeg vaak niet voor de hand omwille van mogelijke technische moeilijkheden. Bij continue overbelasting of piekbelasting van roet, kunnen de elektrodes overbelast geraken waardoor ze na een tijd ondermaats of zelfs helemaal niet meer functioneren.

Om dit tegen te gaan dienen de elektrodes regelmatig (mogelijks meerdere malen per jaar) schoongemaakt te worden. Dat impliceert dat u op uw dak moet kruipen voor het onderhoud, of dat u daarvoor een schoorsteenveger moet inhuren.

Een andere mogelijkheid is de installatie van een katalysator in de kachel of in het rookgasafvoerkanaal. Een katalysator oxideert de onverbrande deeltjes. Maar ook hier kunnen zich in praktijk nog technische belemmeringen voordoen. 

Verdere technologische ontwikkeling is dus nog nodig om deze technieken algemeen toepasbaar te maken voor kachels en ketels op vaste brandstof. Indien u toch sterk geïnteresseerd bent om een filter te laten installeren op een kachel, dient u zich vooraf heel goed te informeren bij de verkoper en installateur van uw houtkachel en van de filterinstallatie.

Hoe vaak moet ik mijn kachel of ketel op vaste brandstof en de schouw laten onderhouden?

Voor kachels op vaste brandstof bestaat geen wettelijke verplichting voor het onderhoud van het toestel en de schouw. Het wordt echter aangeraden om, bij frequent gebruik, de schouw jaarlijks te laten reinigen en je dan meteen ook te laten adviseren over de kwaliteit van het toestel en het gebruik ervan.

Voor ketels op vaste brandstof bestaan wel onderhoudsverplichtingen; deze kan je nagaan op www.veiligverwarmen.be.  De belangrijkste verplichtingen zijn:

• De eigenaar van een nieuw centraal stooktoestel moet vóór de eerste ingebruikname een keuring laten uitvoeren door een erkend technicus Hij beoordeelt de goede en veilige werking van het toestel en stelt een keuringsrapport op.
• De gebruiker van een centraal verwarmingstoestel gevoed met vaste brandstof moet jaarlijks een onderhoud te laten uitvoeren door een erkend technicus of door een geschoold vakman. Bij dit periodiek onderhoud worden het toestel en het rookgasafvoerkanaal gereinigd, wordt de veiligheid van de installatie geëvalueerd en worden controlemetingen uitgevoerd om de goede werking van het toestel te beoordelen. Na afloop van het onderhoud wordt een reinigingsattest opgesteld.
• De eigenaar van een centraal stooktoestel op vaste brandstof met een vermogen van minimaal 20 kW moet periodiek een verwarmingsaudit laten uitvoeren. De periodieke verwarmingsaudit heeft als doel de algemene prestaties van een verwarmingsinstallatie te beoordelen en de eigenaar te informeren over een vervanging van de ketel, over andere wijzigingen van het verwarmingssysteem of over alternatieve mogelijkheden voor energiebesparing. De verwarmingsaudit wordt uitgevoerd samen met de eerste onderhoudsbeurt nadat het toestel vijf jaar is geworden, en nadien vijfjaarlijks.

Op de website veiligverwarmen.be vind je alle informatie over de onderhoudsverplichtingen en de lijst van erkende technici.

Bestaat er een stookverbod voor kachels op vaste brandstof tijdens meteorologisch ongunstige omstandigheden of slechte luchtkwaliteit?

Tijdens meteorologische ongunstige omstandigheden (mist, windstil weer en een temperatuursinversie, dat is het fenomeen waarbij warme luchtlagen bovenop koude luchtlagen liggen waardoor verticale luchtstroming niet mogelijk is en de luchtverontreiniging lokaal blijft hangen) is de kans op geur- en rookhinder door kachels op vaste brandstof erg groot. Er is dan immers weinig natuurlijke trek in de schouw, waardoor het risico op een slechte verbranding toeneemt. Bovendien kan de  rook uit de schouw zich slechts beperkt verspreiden in de atmosfeer, waardoor hij blijft hangen ter hoogte van de woning.  

Als de luchtkwaliteit slecht is, dan kan je ook best maatregelen nemen om het fijn stof te beperken. Een van die maatregelen is het beperken van houtverbrandingen (kachels, open haard, sfeerverwarming, ...). Wanneer er hoge fijnstofconcentraties gemeten worden, roept de Vlaamse Milieumaatschappij de bevolking daarom op om enkele dagen geen hout te stoken in haarden of kachels.

Een tijdelijk stookverbod kan door lokale overheden opgenomen worden in het lokale politiereglement. Het Departement Omgeving stelt daartoe een type- politiereglement ter beschikking: doc bestandtype- politiereglement verbranden van afval (130 kB). Het lokale bestuur kan uiteraard zelf beslissen of en in welke mate het deze bepalingen overneemt. Wel wordt aangeraden om een uitzondering te voorzien voor ruimtes waar geen centrale verwarming of decentrale verwarming op gas of olie beschikbaar is.

In Vlaanderen hebben al een twintigtal gemeenten het tijdelijke stookverbod ingevoerd.  Je kan bij de milieudienst van je gemeente terecht om te achterhalen of er in jouw gemeente een tijdelijk stookverbod van kracht is.

Ik heb erg veel last van de rook en de geur die uit de schouw van (een van) mijn buren komt. De rook en de stank komen via deuren en vensters binnen, en ook in mijn tuin heb ik er last van. Welke stappen kan ik ondernemen om dit probleem aan te pakken?

Wat je kan doen bij rook- of geurhinder van een kachel of ketel op vaste brandstof, vind je op de webpagina’s over burenhinder.