Vergunning om te ontginnen
Voor de uitbating van een ontginning (groeve en graverij) is een omgevingsvergunning vereist met een milieu- en een stedenbouwkundige luik. Meer informatie vindt u op omgevingsloketvlaanderen.be.
Optimaal ontginnen
Bij een optimale ontginning wordt rekening gehouden met de draagkracht van het ontginningsgebied en zijn omgeving.
Wat verstaat men onder optimale ontginning?
Er wordt steeds gesproken van "optimale" en niet van "maximale" ontginning. Een technisch maximale ontginning kan de ruimtelijke draagkracht overschrijden en de realisatie van de nabestemming sterk bemoeilijken.
Een optimale ontginning van een ontginningsgebied wil zeggen dat, rekening houdend met de draagkracht van het ontginningsgebied en zijn omgeving, een maximale hoeveelheid nuttige grondstof (al dan niet verschillende soorten, afhankelijk van de geologische structuur) wordt ontgonnen.
De randvoorwaarden van een optimale ontginning worden bepaald door de ruimtelijke draagkracht van het ontginningsgebied, zijn omgeving en de nabestemming van het ontginningsgebied.
Optimaal ontginnen wil concreet zeggen:
- Als er verschillende economisch interessante lagen voorkomen, de ontginning niet beperken tot de bovenliggende lagen (bijvoorbeeld grind bij zandwinning, betonzand bij de glaszandwinning);
- Gefaseerd ontginnen en zoveel mogelijk met een continu voortschrijdend ontginningsfront.
- Optimaal valoriseren van de ontgonnen delfstoffen (bijvoorbeeld zeving van ophoogzand, waarvan een deel dan kan gebruikt worden als bouwzand).
- Niet-commercialiseerbare fracties bij voorkeur inzetten in de eindafwerking van een ontginningsgebied.
Hoe optimaal ontginnen in de praktijk?
De ontginner moet in het kader van optimale ontginning een aantal gegevens vermelden in de vergunningsaanvraag en in de voortgangsrapporten.
De vergunningaanvragers worden verzocht hun maatregelen voor een optimale ontginning voor te stellen. De vergunningverlenende overheden zijn verplicht deze maatregelen in de vergunningsvoorwaarden op te nemen.
Ontginningsmachtiging
Wat is een ontginningsmachtiging?
Indien de eigenaar of houder van zakelijke rechten zijn toestemming tot ontginning van percelen gelegen in een ontginningsgebied weigert, dan kan de onderneming die hierom vraagt, voor deze percelen een ontginningsmachtiging verkrijgen.
Een ontginningsmachtiging is een administratieve beslissing waarbij de aanvragende onderneming tijdelijk het recht krijgt om deze percelen te ontginnen, op voorwaarde natuurlijk van het verkrijgen van de nodige vergunningen.
Essentieel bij deze ontginningsmachtiging is dat de oorspronkelijke eigenaar ook tijdens en na de ontginning eigenaar blijft van de betrokken percelen. De houder van de ontginningsmachtiging is aan de eigenaar van de percelen een jaarlijkse vergoeding verschuldigd. Aan eventuele pachters, huurders of gebruikers is hij een eenmalige vergoeding verschuldigd. Bovendien kan de eigenaar te allen tijde eisen dat zijn perceel door de houder van de ontginningsmachtiging wordt aangekocht, tegen een verkoopprijs die in onderling overleg of door deskundigen wordt vastgelegd.
De ontginningsmachtiging is steeds tijdelijk en eindigt bij de oplevering van de eindafwerking van de percelen waarvoor de machtiging werd verleend.
Voorwaarden ontginningsmachtiging
De ontginningsmachtiging kan enkel worden verleend als aan alle hiernavolgende inhoudelijke voorwaarden voldaan is:
- De percelen waarop de aanvraag tot ontginningsmachtiging slaat, zijn gelegen in een ontginningsgebied;
- De weigering van de toestemming tot ontginning hindert de bedrijfseconomisch verantwoorde en rationele ontginningsactiviteiten van de aanvragende onderneming met betrekking tot percelen, gelegen in eenzelfde ontginningsgebied;
- De aanvragende onderneming moet het bewijs leveren dat hij onderhandeld heeft met de betrokken eigenaars / houders van zakelijke rechten, en dat hij een ernstig bod heeft gedaan om de eigendom of de zakelijke rechten te verwerven of de toestemming tot ontginning te verkrijgen;
- De eigendom of de zakelijke rechten die rusten op de aangevraagde percelen mogen niet behoren aan een andere onderneming die de percelen nodig heeft voor eigen ontginning;
- De ontginning leidt tot de realisatie van de eindafwerking, die voorafgaat aan de nabestemming van het ontginningsgebied.
De aanvraag tot ontginningsmachtiging moet per aangetekend schrijven naar de Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (Team Bodem, Natuurlijke Rijkdommen en Landinrichting) verstuurd worden, en bevat minstens de volgende gegevens:
- De benaming, de rechtsvorm en de maatschappelijke zetel, telefoon-, RSZ- en BTW-nummer van de aanvragende onderneming, evenals de identiteit en de hoedanigheid van de persoon die de aanvraag tot het bekomen van een ontginningsmachtiging namens de onderneming ondertekent;
- De identiteit, de hoedanigheid en de woonplaats van de eigenaars en houders van zakelijke rechten en van eventuele pachters, huurders of gebruikers;
- De opgave van de percelen waarvoor de ontginningsmachtiging wordt aangevraagd, inclusief de kadastrale legger en het kadastraal plan;
- Een raming van de jaarlijks te ontginnen hoeveelheden oppervlaktedelfstoffen op de percelen in kwestie;
- De nodige gegevens om aan te tonen dat de gevraagde ontginningsmachtiging steunt op de voorwaarden bepaald in artikel 10 van het Oppervlaktedelfstoffendecreet (dit zijn de inhoudelijke voorwaarden voor de ontginningsmachtiging);
- Alle nuttige gegevens inzake de financiële mogelijkheden van de aanvragende onderneming;
- Een plan, opgemaakt op schaal 1/2500, waarop de aangevraagde percelen worden aangeduid.
Aanvraagprocedure
1. Aanvraag wordt aangetekend naar de Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (Team Bodem, Natuurlijke Rijkdommen en Landinrichting) verstuurd.
2. Binnen 10 werkdagen:
de Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (Team Bodem, Natuurlijke Rijkdommen en Landinrichting) stuurt, aangetekend, een exemplaar van de aanvraag naar de eigenaars/houders van zakelijke rechten, naar eventuele pachters, huurders of gebruikers.
3. Binnen 1 maand:
De eigenaars/houders van zakelijke rechten, eventuele pachters, huurders of gebruikers kunnen, aangetekend:
- Bezwaren;
- Aanspraken op vergoeding;
- Aanvraag om gehoord te worden
overmaken aan de Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (Team Bodem, Natuurlijke Rijkdommen en Landinrichting).
4. Zonder vastgestelde termijn:
Overeenkomstig artikel 15 van het Oppervlaktedelfstoffendecreet wordt
- Het bedrag en duur van de jaarlijkse vergoeding aan de eigenaars/houders van zakelijke rechten;
- Het bedrag van de eenmalige vergoeding aan pachters, huurders of gebruikers
ofwel in onderlinge overeenstemming tussen de partijen, ofwel door deskundigen, vastgesteld.
5. Zonder vastgestelde termijn:
De aanvrager van de ontginningsmachtiging stuurt zijn akkoord over de bedragen per aangetekend schrijven naar de Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (Team Bodem, Natuurlijke Rijkdommen en Landinrichting).
6. Binnen 60 dagen:
De Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (Team Bodem, Natuurlijke Rijkdommen en Landinrichting) beslist over de aanvraag en stelt de aanvrager, de eigenaars/houders van zakelijke rechten en eventuele pachters, huurders of gebruikers per aangetekend schrijven in kennis van deze beslissing.
7. Binnen 30 dagen na kennisgeving van de beslissing of binnen 30 dagen na het verstrijken van de termijn van 60 dagen in geval van stilzwijgende weigering van de Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (Team Bodem, Natuurlijke Rijkdommen en Landinrichting):
De aanvrager, de eigenaars/houders van zakelijke rechten en eventuele pachters, huurders of gebruikers kunnen per aangetekend schrijven beroep instellen bij de bevoegde minister, met vermelding van alle motieven.
8. Binnen 60 dagen:
De minister beslist over het beroep en stelt de aanvrager, de eigenaars/houders van zakelijke rechten en eventuele pachters, huurders of gebruikers per aangetekend schrijven in kennis van deze beslissing.
Indien geen beslissing binnen 60 dagen: de oorspronkelijke beslissing van de Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (Team Bodem, Natuurlijke Rijkdommen en Landinrichting) blijft behouden.
Onteigening bij een ontginning
Indien het beginsel van de optimale ontginning niet via het instrument van de ontginning¬smachtiging kan bewerk¬stelligd worden, kan men een beroep doen op het instrument van de onteigening.
Aan een eventuele onteigening zijn evenwel een aantal strikte voorwaarden verbonden:
- De optimale en rationele ontginning in het ontginningsgebied van de betrokken aanvrager moet in gevaar komen;
- De aanvragende onderneming moet eerst een aanvraag tot ontginnings-machtiging ingediend hebben. Pas indien deze aanvraag negen maanden na de indiening nog steeds geen resultaat heeft opgeleverd (bijvoorbeeld bij gebrek aan overeenstemming omtrent de jaarlijkse vergoeding), kan de ontginner een onteigeningsaanvraag indienen. Onteigening is dus met andere woorden pas mogelijk nadat aan de eigenaar de mogelijkheid is geboden om eigenaar te blijven via het instrument van de ontginningsmachtiging. Een logisch gevolg hieruit is dat ook een onteigeningsaanvraag moet voldoen aan de inhoudelijke voorwaarden voor een ontginningsmachtiging.
De onteigeningsaanvraag moet dan ook alle nuttige elementen bevatten waaruit blijkt dat een ontginningsmachtiging niet kon worden verkregen, en waaruit blijkt dat aan de inhoudelijke voorwaarden voor een ontginningsmachtiging werd voldaan.
Indien aan al deze voorwaarden is voldaan, dan kan de Vlaamse regering, op voordracht van de bevoegde minister, al dan niet via andere hiertoe gemachtigde rechtspersonen, overgaan tot onteigening ten algemenen nutte op verzoek van de aanvragende onderneming. Voor de procedure en de onteigeningsvergoeding valt men terug op de gemeenrechtelijke onteigeningswetgeving.